Go to the page content

Bədəninizə və beyninizə lazım olan yuxunu necə əldə etməli

Gecə yuxuya getmə probleminiz var? Yoxsa yorğun halda oyanırsınız? Lazımlı dərəcədə keyfiyyətli yatmaq üçün sizə kömək edə biləcəyək tövsiyyələrin bəzilərinə nəzər yetirin. Bu, sizə öz iştahanıza nəzarət etməyə və çəkinizi balanslaşdırılmış şəkildə saxlamağa kömək edə bilər.

Yuxunun əhəmiyyəti hamıya məlumdur. Biz hamımız gecə az yatdığımız halda səhər yuxudan oyanmağın nə qədər çətin olduğunu bilirik. Və gecələr saatlarla düşüncələrə dalaraq yata bilməməyin necə də narahat edici hiss olduğunu hər kəs bilir.

Keyfiyyətli yuxu çatışmazlığı yalnız əhval-ruhiyyəmizə təsir etmir, həm də bədənimizdəki hormon balansını poza bilər. Bizim hormonal balansımız iştahamıza, eləcə də çəkimizə nəzarətdə mühim rol oynayır. Bu o deməkdir ki, kifayət qədər keyfiyyətli yuxu piylənməyə qarşı mübarizədə böyük əhəmiyyət kəsb edə bilər.

"Keyfiyyətli yuxu çatışmazlığı yalnız əhval-ruhiyyəmizə təsir etmir, həm də bədənimizdəki hormon balansını poza bilər."

-Taheri S et al. Short sleep duration is associated with reduced leptin, elevated ghrelin, and increased body mass index.

İnsanların yuxu ilə bağlı əsas narahatçılıqları kifayət qədər yatmamaq, fasiləli yuxu və ya yuxuya getmə problemləridir. Beləliklə, keyfiyyətli yuxu üçün müxtəlif üsul və tövsiyyələrin siyahısını tərtib etmişik.

Gündəlik sağlam rejim yaradın

Bunları etməyə çalışın:

  • Yuxu qrafikinə riayət edin. Bu o deməkdir ki, gecə hansı vaxtda yatmağınızdan asılı olmayaraq, hər səhər eyni vaxtda durmaq lazımdır.
  • 20-30 dəqiqəlik qısa yuxular əhval-ruhiyyəni, konsentrasiyanı və iş fəaliyyətinizi artırmağa kömək edə bilər. Ancaq unutmayın ki, qısa günorta yuxusu gecə yuxusunu əvəz edə bilməz.
  • Yatmağa getməzdən əvvəl qəhvə, tünd çay və kola kimi kofeinli içkilərdən uzaq durun, əvəzində isə bir stəkan ilıq süd və ya çobanyastığı, cökə çayı için.

Bunlardan uzaq durun:

  • Gündüz vaxtı çox uzun müddət yatmaq. Bu sizin gecə yuxu rejiminizə təsir edə və yuxuya getməyinizi çətinləşdirə bilər.
  • Yatmazdan bir-iki saat əvvəl yemək. Axşam saatlarında, tünd şokolad, qəhvə, çay kimi stimullaşdırıcı qida və içkilərdən tamamilə uzaq durun.
  • Yatmazdan əvvəl spirtli içki içmək.
  • Yatmazdan əvvəl siqaret çəkmək.
Woman lying sideways on a bed smiling

7-9

saatlıq keyfiyyətli yuxu orqanizm və beynin  istirahəti və özünü bərpası üçün vacibdir.

-Onq C., Chirinos D. və Yap B., Yuxu sağlamlığı ilə çəkimiz arasındakı əlaqələr

Yatmazdan əvvəl rahatlıq üçün məsləhətlər

Bunları etməyə çalışın:

  • Yatmazdan əvvəl kitab oxuyun və ya musiqiyə qulaq asın. Bu, fikri yayındırmağa və istirahət etməyə kömək edə bilər.
  • Əzələlərin gərginliyini azaltmaq üçün yüngül dartınma hərəkətləri edin.
  • Rahatlaşmaq üçün həzin musiqi, eləcə də xüsusi səs effektləri (yagış, meşə və ya quşların səsi kimi) dinləyin. Bu məqsəd üçün hazırlanmış bir çox meditasiya mobil tədbiqləri də var.
  • İlıq vanna qəbul edin. 

Bunlardan uzaq durun:

  • Yatmazdan iki saat əvvəl intensiv fiziki məşq etmək.
  • Yatmazdan əvvəl sizi düşündürən ya oyaq olmağınıza səbəb ola biləcək hər şey
  • Yatmazdan əvvəl kefinizi pozan şeylər haqqında düşünmək. Əgər özünüzü gərgin və əsəbi hiss edirsinizsə, yuxuya getməzdən əvvəl 5-20 dəqiqə ərzində sakitləşdirici və ya rahatladıcı fəaliyyətlə məşğul olun.

Yataq otağınızı yuxu üçün komfort yerə çevirin

Bunları etməyə çalışın:

  • Yataq otağınızı qaranlıq, sakit və səliqəli vəziyyətdə saxlayın.
  • Xüsusilə səs-küylü şəhər mühitində yaşayırsınızsa, yuxunuzun səs-küy səbəbi ilə kəsilmə ehtimalını azaltmaq üçün qulaq tıxaclarından istifadə edin.
  • Lavanda kimi sakitləşdirici ətri olan diffuzor quraşdırın.

Bunlardan uzaq durun:

  • Yataqdan  və yataq otağından yuxudan başqa işlər üçün istifadə etmək
  • Yataqda yemək
  • Yuxudan ən azı 30 dəqiqə əvvəl televizordan, kompüterdən və mobil telefondan istifadə. Araşdırmalar göstərir ki, onların ekranlarından yayılan işıq növü sizin yuxuya getməyinizə mane ola bilər.
  • Yataqda işlərinizi planlaşdırma və ya problemləri həll etmək.

Hələ də yuxu problemləri yaşayırsınız?

  • Yatağa getdikdən sonra 15-20 dəqiqə ərzində yuxuya gedə bilmirsinizsə başqa bir otağa keçin. Sonra özünüzü yorğun hiss edənə qədər sakitləşdirici və ya rahatladıcı bir şey edin (rahatlama barədə məsləhətlərə baxın).
  • Gün ərzində fiziki olaraq aktiv olmağa çalışın, hətta məsələn, ayaq üstə qalmaq və ya piyada yerimək kimi aşağı intensivliyi olan işlərlə məşğul olun.
  • Hələ də yuxuya getmə problemi yaşayırsınızsa, həkimə müraciət edin. Sizin həkiminiz sizin üçün faydalı olacaq yolları tapmağa kömək edə bilər.
  • Yuxu gündəliyi tutmaq və onu tənzimləmək məqsədilə nəzərdə tutulmuş “Sleepio” kimi tətbiqlərdən istifadə edə bilərsiniz. Gün ərzində yuxunuza və fəaliyyətinizə nəzarət edərək ehtiyacınız olan keyfiyyətli yuxuya getməyinizə mane olan səbəbləri tapa bilərsiniz. 
İsti̇nadlar
  • Taheri S., Lin L., Austin D, Young T. və Mignot E. Qısa yuxu müddəti leptin səviyyəsinin azalması, qrelin səviyyəsinin yüksəlməsi və bədən kütlə indeksinin artması ilə əlaqələndirilir. P105 Allect2D04; 1(0)162.
  • Ong, J. Chirinos D. və Yap B. Yuxu sağlamlığı ilə çəkiniz arasındakı əlaqələr https://www.obesityaction.org/community/article­library/the-relationship-between-sleep-health-and-your-weight/ [Daxil olunub May 2019].
  • Amerika Psixologiya Assosiasiyası. Psixologiyanın köməyi ilə Gecə Yaxşı Yatmaq:  https://www-apa.org/research/action/isleep [Daxil olunub iyun 2019].
  • NHS. Necə yaxşı yatmalı: Yuxu və yorğunluq:  https://www.nhs.uk/live-well/isleep-and-tiredness/how.to-get-to­sleep/ [Daxil olunub iyun 2019].
  • Milli Yuxu Fondu. Yuxu gigiyenası nədir?:  https://www.sleepfoundation.org/articles/sleep-hygiene [Daxil olunub iyun 2019].
  • Sharma MP və Andrade S. Yuxusuzluğa davranış müdaxilələri: Nəzəriyyə və praktika. Hindistan Psixiatriya Jurnalı 2012; 54(4): 359-366.
  • NHS. Gündəlik yuxu gündəliyi https://www.nhs.uk/Livewell/insomnia/Documents/sleepdiary.pdf [sonuncu dəfə daxil olunub iyun 2019].
  • Spencer N. Demək etməkdən asandır, Sağlam davranışlar ilə bağlı niyə çətinlik çəkirik bunun üçün nə etməli. Fəaliyyət və tədqiqat mərkəzi 2015; 5-32.
  • Figueiro M, Wood B. Plitnick B. & Rea M. Kompüter monitorlarından yayılan işığın
     kollec tələbələrində melatonina səviyyəsinə təsiri. Biogen aminlər 2011; 25:106-116.

ƏLAQƏLİ MƏQALƏLƏR

icbari-logo
Tabib